Махараштра правительствын 2014 ий август циркуляр гыч лекташ, йӧн палемдат, мятеж годым тудлан кӱчен полицийыш титаклыме еҥымат таратен кертешТунамак критике циркуляр лийын тиде еҥ, демократийым пызырыме правительстве калык права семын онча. Тидым кызытак ышташ лиеш да судыш пуртышыжо виктер махараштра циркуляр кӱшыл суд тудын деч кораҥеш. Тиде статьяште ме элыште права негызше крамол шымлен. Крамол конституций Индий рашемдыше мут уке. 124 лончын-осал пашам рашемдыме дене уголовный кодексын Индийысе 'крамол', каласен:"Тудын, кӧн йӧнжӧ дене мутланен, возен але возымо огыл, але тамга, психологий я, але уке гын, намыслаш тӧчен кондышо але ужмышудымашым але кондаш, але иралтеш правительстве дене шотлаш лиеш таратыш таратыше але тӧчен, Индий законышто палемдыме."Тыгак палемдалтын, мутлан 'иралтеш' тидым шкеат ужна да шижна нелояльность келшыдымаш пуртымо. 19 индий права дене кылдалтше ваххабит крамол кошташ шочшо-курымын ийже. Тиде толкын, толкын исламысе возрожденческий патна йыр чумыраш лиеш, кеч-могай тудо лийже исак да чыныш вашталтыше мор кӧ титакан тӱҥалтыш шӱлыш деке пӧртылаш. Толкын дене тале лийын 1830 ийыште, восстанийыш 1857 но лектышыже, тудын ваштареш вооруженный перерастать, англичан ваштареш джихад. Ваххабит вара англичан манын, мятежник да предатель семын, да ваштареш военный операцийым эртарыме ваххабит масштабан. 1870 ий деч вара толын кошто тошкен Тыгак мутым пурто британец"крамол"индийский чарыме уголовный кодексын 1870 мутым тӧчен"тарата иралтеш шотышто правительствын палемдыме Индий законым". Нандан кугыжаныш да ушышто (1958 ий), Кӱшыл суд лаштык 124 Аллахабад-конституций дене, ко дене кылдалтын, молан манаш гын, мут ужаш эрыкым шыгыремдыме (19 лончо), радам але общественный интересым шотлыдымаш кугыжаныш лӱдыкшыдымылык мо, шке цельже перен Конституций негызым керт, мут эрыкын толмыжо. Кӱшыл суд кӱшыл суд пунчалым шӧреныт лийын аллахабад Карамат кугыжаныш бихар сингх (1962).
Верховный суд увертара йоча-ге гынат, шыгыремдыме ок мошто действийын кузе лиймыжым умылтара нуно тиде ужашым кучылтын, але шонымашыже дене кылдалтше преступленийым ыштен але шолдырген тенденций пудыртен, але виешлаш деке ӱжеш.
Нуно шкевуя кучылтыда гын, тортыкым пудыртышо ман ойла да эрык лийын крамол мутлан, конституций 19 лончо дене келшышын гарант". Верховный судын пунчалже эсогыл кӱшнӧ ончыктымо деч вара, 124 секций-a деч посна кучылталтше умбакыже пуламыр ийыште"стрелок"мер организаций шотлалтеш але виешлыме мут але пашаш ӱжын крамольный деке шупшеш. Икмыняр элын ик индий гыч улыда, кугыжаныш нерген закон пуламыр мемнан деке кушташ таратен. 2010 ийыште великобританийыште крамол шке законжо.
Обществын тӱрлӧ лончо, йодеш, индий гыч улыда манме ужашым кораҥдымеке крамол уголовный кодексыште (IPC).
Ганди кертме лӱдыкшӧ улмо годым, кӱшыл суд пунчалым, тидлан мом да мут эрыклан граждан-влакын праваштым шуктымо да ваш-ваш шыгыремдылаш ок лек шонышым да географий дене вес веле огыл пӧлеклалтеш индий информацийым погат, но и за рубежом.
Тыге, кугыт шотышто правительствын пунчалже ден критике жапын политика кылым, калыкын эрыкыш пудыранчыклан таратымаш мут ден ойсавыртыш мо дене келыштаралтын огыл.
Сингх Карамат годым, кӱшыл суд деч шекландара шкешота крамол законым кучылтын, кучылтмо шомакым ме тыгай представились да эрыкыштым пудыртымо пудыртышо конден шкешота конституций гарантийым пуышаш.
Крамол закон кызытсе йӧн-влакым, коеш, шучко колонийысе, тидым вучыдеак, мом ончыкташ уло граждан тушманлык огыл, йыгыжгын правительствыже деке ужмышудымашым але закон дене палемдыме. Туге гынат, утаралтмашыш возаш кӱлеш чыла веле манын шӱшкен але крамол лупшалеш. Тыге тудо ты вид, могай улмыжым зона лудеш, тудын коклаште улеш да законым шуктен.
Шукыж годым, тиде образ кучылташ лийдымым вучат.
Тыге, тунам тӧрлаташ закон, тиде минимумыш нал манын"зонын лудмо".
Но, закон тыгай-тыгай осал перныш эл, индий семын, раскольнический кушто тынар шуко вийым, тандем пашам ышта.
Тыгай законын кӱлешлыкшым эрык пашам ыштен, мер пуламыр пропаганда да виешлымаш.
